Vücut içerisindeki organların görüntülenmesi ve değerlendirilmesi ultrason uygulamaları aracılığıyla gerçekleşmektedir. Yüksek ses dalgaları kullanılarak yapılan bu işlemler, kas iskelet sistemi hastalıkları, meme hastalıkları, gebelik ve benzeri birçok hastalığın görüntülenmesini sağlamaktadır. Yan etkisi ve ağrısı olmayan bu uygulama güvenli bir şekilde yapılmaktadır. İnsan kulağının işitemediği kadar tiz olan seslerin kullanılmasıyla vücutta gelişen olayların incelendiği bu yöntemler ile birçok hastalığın tanısı yapılmaktadır.
Ultrason birçok görüntüleme yönteminden farklı bir şekilde çalışmaktadır. Ultrasonda, radyasyon ışınları olarak bilinen X ışınları kullanılmamaktadır. X ışınlarının olmaması bu işlemleri zararsız ve güvenli uygulamalar yapmaktadır. Elde edilen veriler ile ilgili bilgiler, işlemin yapılacağı bölgeye göre farklılık göstermektedir. Ayrıca ultrason işlemini gerçekleştiren kişiler radyoloji uzmanları olarak bilinmektedir.
Ses dalgaları tıp alanındaki tedavi yöntemlerinin birçoğunda kullanılmaktadır. Ancak en bilineni Ultrason uygulamalarıdır. Ultrason bir görüntüleme yöntemidir ve vücudun iç bölgesinde yer alan organların genel hatlarıyla görüntülenmesini sağlamaktadır. Yüksek ses dalgasına sahip olan bu sesler, vücuda gönderilmektedir. Bu ses dalgaları organlara yayılmakta ve kısa bir sürede anatomik görüntüler ortaya çıkmaktadır.
Ultrason uygulaması, yüksek teknoloji cihazların kullanılmasıyla yapılmaktadır. Bu cihazlar aracılığıyla yüksek görüntüler ortaya çıkmakta ve radyoloji uzmanları bu görüntüleri almaktadır. En net görülen bölgeler büyük ve düz yapılı organlardır. Bu tedavi sonrasında elde edilen görüntülerin en iyi şekilde yorumlanması radyoloğun uzmanlığı veya deneyimi ile ilgilidir.
Ultrason birçok hastalığın tanısında kullanılan yöntemlerden birisidir. Genel olarak gebelik sürecinde rahim ve bebeği gelişimi için bu teknikten yararlanılmaktadır. Ultrason hamilelik dışında şu hastalıklarda kullanılmaktadır;
Vücudun birçok organı ve yumuşak doku bölgelerinde meydana gelen çok çeşitli durumları teşhis etmek için bu yöntemden yararlanılmaktadır.
Ultrason çekimi öncesinde genel bir hazırlığa gerek yoktur. Ancak hastanın randevusuna gitmeden önce rahat kıyafetler giyebilir ve böylece hasta konforlu bir tedavi süreci geçirebilir. Ultrason çekimi öncesinde hastadan normal kıyafetlerini çıkarıp hastane önlüğü giymesi istenebilir. Ultrason çekilecek olan bölgede metal eşyaların olmaması gereklidir. Kıyafet bakımından hazır hale getirilen hastanın çekim işlemlerine başlanmaktadır.
Bu uygulamanın yapılabilmesi için öncelikle çekimi yapılacak olan bölgeye jel sürülmektedir. Jelin sürülmesi ses dalgalarının iyi bir şekilde iletilebilmesi için oldukça önemlidir. Jel sonrasında uygulama bölgesinde hava cepleri oluşmakta ve ultrason işleminde daha iyi bir görüntü ortaya çıkmaktadır.
Çekim esnasında jelin üzerine prob isimli küçük bir cihaz konulmaktadır. Bu cihaz aracılığıyla ses dalgaları vücuda iletilmekte ve oluşan görüntü ultrason cihazına gönderilmektedir.
Ultrason olarak adlandırılan bu cihazlar aracılığıyla vücuttaki dokuların arasında ilerlemek ve görüntü almak mümkündür. Ses dalgaları ile elde edilen görüntüler, cihaza bağlı olarak çalışan monitörde görüntülenmektedir. Ultrason uygulamasında kullanılan cihazlar ikiye ayrılmaktadır. Bunlardan ilki prob cihazı, diğeri ise el ile gerçekleşen ultrasonlardır. Ultrason cihazları farklı görüntü kalitesi gösterebilmektedir. Ayrıca vücudun her bölgesi için kullanılabilen işlemlerinin birçok çeşidi bulunmaktadır. Bu çeşitlere göre görüntü içeriği de değişmektedir.
İç organlar olan karaciğer, dalak, pankreas, böbrek ve mesane olmak üzere organların her birisini incelemek için tüm batın ultrasonundan yararlanılmaktadır.
Hamilelik uygulamalarında gerçekleştirilen incelemeler obstetrik yöntemleri olarak bilinmektedir. Anne karnındaki fetüsün görüntüleri monitör ekranına yansıtılmaktadır. Prob cihazlar aracılığıyla yapılan bu yöntemler ile bebeğin hareketleri taranarak görüntü olarak monitöre aktarılmaktadır. Bu görüntüleme sayesinde hamilelik haftası belirlenmekte ve anne karnındaki olası anormallikler incelenmektedir. Bu işlemlerin yanı sıra birçok hastalığın teşhisi için bu yöntemlerden yararlanılmaktadır.
Pelvik organlarında meydana gelen değişimleri değerlendirebilmek için bu yönteminden yararlanılmaktadır. Pelvik ultrasonun yapılma nedenleri şunlardır;
Bunların yanı sıra gebelikte embriyo ve fetüsün sağlığı ve durumunu incelemek için pelvik ultrason yöntemleri kullanılmaktadır. Bu işlemler oldukça kısa sürmesinin yanı sıra hastanın idrara sıkışık olması oldukça önemlidir.
Bebeğin göbek kordonunda bulunan umblikal damarların incelenmesi için bu yöntemler kullanılmaktadır. Ancak bu yöntemler genel olarak kan akışının görselleştirilmesi için gerçekleştirilmektedir. Buna bağlı olarak kalp, rahim ve beyin damarları da bu yöntemleri sayesinde incelenebilmektedir. Bu durumlar dışında bebeğin gelişimi, gelişim aşamasında ortaya çıkabilecek anomaliler ve gelişim geriliği tespit edilmektedir.
EKG, kalp ultrasonu olarak yaygın bir şekilde kullanılmaktadır. Eko işlemlerinde ses ötesi dalgalardan yardım alınmakta ve bu dalgalar aracılığıyla kan akışı ve kardiyak dokuların hareketlerinin ölçülmesini sağlamaktadır. Kolay bir görüntüleme yöntemidir ve kullanılan cihaz yardımıyla en iyi görüntülemenin alınmasını sağlamaktadır. En fazla 15 dakikada tamamlanan bu işlemlerde acı hissi duyulmamaktadır. Konforlu ve güvenli işlemler olarak bilinmektedir.
Kadın üreme organının incelenmesi için transvajinal ultrason yöntemden faydalanılmaktadır. Vajinal yoldan yapılan görüntüleme sayesinde birçok hastalığın teşhisi yapılmaktadır. Rahim içi, yumurtalıklar ve fallop tüplerinin görüntüsünün çekilmesi transvajinal işlemleri aracılığıyla gerçekleşmektedir. Üreme organlarına yakın bir bölgede yer alan damarsal oluşumlarda bu yöntemler sayesinde incelenebilmektedir. Prop cihazı vajina içerisine yerleştirilmekte ve görüntüler alındıktan sonra bu işlemler tamamlanmaktadır.
Başta prostat kanseri olmak üzere birçok hastalığın tespit edilmesinde kullanılan görüntüle yöntemlerinden birisidir. Bu yöntem genel olarak erkeklere uygulanmakta ve tedavinin başlaması için oldukça önemlidir. Bu işlemler esnasında hassas bir şekilde hareket edilmekte ve 30 dakika sürelik bir süreçte uygulama tamamlanmaktadır. Bu işlemler genel olarak prostat çevresindeki dokuları incelemek için kullanılmaktadır.
Memenin radyolojik olarak görüntülenmesi ve değerlendirilmesi aşamaları meme ultrason süreçlerini kapsamaktadır. Meme kanserinin tanısı ve tedavisinde bu işlemlerin önemi oldukça büyüktür. Genellikle 40 yaşın üzerindeki kadınların memeleri bu ultrason tekniği kullanılarak incelenmektedir. Memedeki kitle, meme dokusundaki sorunlar ve şikâyetlerin her birisi için meme çekimi yöntemlerinden yararlanılmaktadır. Radyasyon içermediğinden dolayı her yaştaki kadına rahatlıkla uygulanmaktadır.
Karaciğer, safra ve safra kesesinin görüntülenmesi gerçekleştirilen ultrason tekniğidir. Karaciğer çekimi için yaklaşık olarak 8 saat aç kalmak iyi bir ultrason görüntüsü için oldukça önemlidir. Karaciğer çekiminde bu bölgede yer alan tüm sorunlara bakılabilir. Özellikle safra kesesi detaylı bir şekilde değerlendirilmektedir. Bunun yanı sıra karaciğerde kist varsa iyi huylu mu yoksa kötü huylu mu diye bakılmaktadır.
Hastanın böbreği ve çevresinde meydana gelen sorunların tanımlanmasında böbrek ultrasonu uygulamalarına yer verilmektedir. Bu ultrasonda böbreklerde meydana gelen sorunların görüntülenmesi sağlanmaktadır. Ancak yalnızca böbrek değil, mesane ve böbrek arasındaki kanallarda incelenmektedir.
Tiroid bezinde nodül ve kistlerin olup olmadığına bu uygulamalar kullanılarak bakılmaktadır. Eğer kist ve nodül varsa iyi huylu olup olmadığına bakılmaktadır. Daha önce tespiti yapılan nodül ve kistlerin büyüyüp büyümediğini kontrol etmek içinde bu ultrason yöntemleri kullanılmaktadır. Aynı zamanda nodül dışı hastalıkların tanısında da bu işlemden yararlanılmaktadır.
Bu yöntemleri kullanarak bebeklerin 3 boyutlu film görüntüsüne ulaşmak mümkündür. Bebeklerin hareketlerinin izlenmesi, incelenmesi ve hastalıkların olup olmadığını anlayabilmek için bu yöntemlerden faydalanılmaktadır.
Detaylı görüntülerin elde edilmesini sağlayan yöntemdir. Hamileliğin belirli haftalarında bebeğin uzuvları ve organlarının sağlıklı olup olmadığı tespit edilmektedir. Bu uygulama ile en iyi görüntüler genel olarak 20-26 hafta arasında alınmaktadır. Bu görüntüleme ile birlikte rahim, plasenta ve kordonun duruma dair detaylı bir bilgi edinmek mümkündür. Ayrıca bu ultrason yöntemiyle problemler tespit edilmekte ve bu problemlerin minimum düzeye indirilmesi sağlanmaktadır.
Herhangi bir hastalığın teşhisini koymak için gerçekleştirilen yöntemler olan ultrason, oldukça faydalıdır. Bu uygulamalardan genel olarak hamilelikte yararlanılmakta ve bebeğin gelişimi takip edilmektedir. Ancak birçok hastalığın tanısı için bu tekniklerden faydalanmakta mümkündür. Günlük hayatta sıklıkla başvurulan yöntemlerden birisi olan ultrasonun bilinen bir zararı yoktur.
Radyasyon yayan X ışını değildir ve ses dalgasından oluşan görüntünün cihaza yansıtılmasıyla alınmaktadır. X ışınlarının bu yöntemlerde kullanılmaması bu uygulamayı oldukça güvenli bir tedavi uygulaması yapmaktadır. Bazı durumlarda sık bir şekilde ultrasona girmenin zararlı olduğu söylenmektedir. Ancak kaç kez kullanmanın gerektiği ve sık bir şekilde bu uygulamayı gerçekleştirmenin zararı hakkında kesin bir bilgi bulunmamaktadır.
Uygulama yapılan bölgeye göre değişiklik göstermektedir. Vücuttaki bazı bölgelerin ultrason çekimi daha uzun sürerken bazıları daha az sürmektedir. Bu durumda kişiden kişiye göre değişmektedir. Normal ultrason işlemleri ortalama olarak 20 dakika ile 40 dakika arasında sürmektedir. Detaylı çekim işlemleri ise 30 dakika ve 1 saat arasında değişiklik göstermektedir.
Birçok kişinin çektirdiği sağlık taramasından birisi olan ultrason, özel cihazlar kullanılarak gerçekleştirilmektedir. İşlem esnasında anlık görüntüler ekrana yansıtılmaktadır. Uzman hekim işlemi gerçekleştirirken hekimin yardımcıları her söyleneni kısa sürede rapor haline getirmektedir. İşlem esnasında bölgede gözüken anomaliler ve değişimler rapora işlenmektedir. Ultrason sonucu, rapor haline getirildikten sonra isteyen birime gönderim yapılmaktadır.